Charakterystyczna myszata maść, krępa budowa, niski wzrost, a przy tym niesamowity spryt i wytrzymałość – konik polski, którego historia związana jest z dzikim tarpanem, to prawdziwy cud natury. W Popielnie, w samym sercu Mazur, już od 70 lat Stacja Badawcza Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie prowadzi jego hodowlę rezerwatową. Z tej okazji 5–6 września br. odbędą się w Popielnie jubileuszowe obchody. Wydarzenie jest otwarte dla wszystkich, którzy chcą poznać bliżej konika polskiego i unikalną historię jego hodowli.

– 70-lecie hodowli konika polskiego w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych to święto hodowców, leśników, naukowców i wszystkich miłośników przyrody – podkreśla dr Mamadou Moussa Bah, kierownik stacji. Za jubileuszowymi obchodami stoi Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN wraz ze Stacją Badawczą w Popielnie oraz Kancelarią Polskiej Akademii Nauk.

– Wydarzenie zyskało wyjątkową rangę również dzięki objęciu go patronatem honorowym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Marcina Kulaska, Ministra Klimatu i Środowiska Paulinę Hennig-Kloska, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefana Krajewskiego oraz Senacką Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi. To wyraźny sygnał, że troska o tę rodzimą rasę to nie tylko kwestia nauki i hodowli, ale również sprawa kultury, tożsamości narodowej i odpowiedzialności za przyrodę – dodaje dr Bah.

HISTORIA KONIKA POLSKIEGO

Historia konika polskiego w Popielnie ma swoje korzenie w pionierskich badaniach profesora Tadeusza Vetulaniego, który w 1936 r., chcąc udowodnić leśne pochodzenie rasy, założył pierwszy rezerwat hodowlany w Puszczy Białowieskiej. Eksperyment przerwała II wojna światowa, a po śmierci Profesora, by nie zaprzepaścić jego dorobku, podjęto decyzję o kontynuacji hodowli rezerwatowej. Dzięki staraniom profesora Witolda Pruskiego, w 1955 r. stadnina w Popielnie została przejęta przez Polską Akademię Nauk, stając się naukową placówką PAN. W tym samym roku na leśny obszar półwyspu wpuszczono pierwsze stado – ogiera Gordija i osiem klaczy przywiezionych z Białowieży, które dały początek trwającej do dziś hodowli. Rezerwat stopniowo powiększano, zapewniając konikom optymalne, zbliżone do naturalnych warunki bytowania. Przez ponad 70 lat populacja się rozwijała, a Popielno ugruntowało swoją pierwszoplanową, niekwestionowaną pozycję najważniejszego ośrodka, który nie tylko ocalił rodzimą rasę, ale stał się genetyczną rezerwą i źródłem materiału hodowlanego dla całej Polski.

70 LAT HODOWLI REZERWATOWEJ

Hodowla rezerwatowa prowadzona przez Stację Badawczą Instytutu PAN w Olsztynie jest unikatowa w skali Europy, głównie ze względu na wyjątkowe warunki Popielna. To właśnie tu dziko żyjące konie mają do dyspozycji ponad 1600 hektarów lasu. Pokaźny teren wykorzystywany jest również do działań ekologicznych i ochrony bioróżnorodności.

– Naszą hodowlę prowadzimy w celu ochrony i wykorzystania potencjału rodzimej rasy zachowawczej koni, uznawanej za unikalny relikt przyrodniczo-hodowlany, świadczący o naszej polskiej kulturze materialnej i wkładzie, jaki wnieśliśmy do kultury hodowlanej i nauki świata – mówi dr Mamadou Bah.

Stacja dokłada wszelkich starań, żeby dzielić się efektami swojej pracy nie tylko z profesjonalistami – hodowcami i naukowcami – ale też ze środowiskami szkolnymi czy turystami, którzy Popielno odwiedzają szczególnie chętnie latem.

WYDARZENIE NIE TYLKO DLA HODOWCÓW

Tegoroczne obchody zaplanowano na dwa dni, a oprócz części hodowlanej, goście będą mogli wziąć udział w licznych pokazach popularnonaukowych, które przybliżą im tematy m.in. ochrony bioróżnorodności, rolnictwa, żywności czy leśnictwa.

Wydarzenie rozpocznie się 5 września od polowej wierzchowej i zaprzęgowej próby użytkowości dla koników polskich. Od rana goście będą mogli skorzystać z regionalnej biesiady śniadaniowej „Smaki Popielna”, której rolę gospodarza będą pełnić regionalne Koła Gospodyń Wiejskich. Z myślą o rodzinach i osobach, które chciałyby lepiej poznać nie tylko profil działalności organizatorów: Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Stacji Badawczej, Polskiej Akademii Nauk, ale i wszystkie zaprzyjaźnione organizacje partnerskie, stworzono strefę informacyjną i popularnonaukową, gdzie – szczególnie na najmłodszych uczestników wydarzenia – będą czekały ciekawe eksperymenty, pokazy, konkursy i inne angażujące aktywności. Popołudnie zarezerwowano na wpis młodych ogierów i klaczy do księgi stadnej koni rasy konik polskich.

Drugiego dnia, 6 września, wydarzenie rozpocznie się od czempionatu źrebiąt pod matkami. To jedna z ulubionych części programu – obserwowanie młodych koników, które często już na tym etapie potrafią zaprezentować swój wyjątkowy charakter. Poza częścią śniadaniową oraz popularnonaukową, pojawią się również wykłady i prelekcje, z których będzie można poznać kluczowe informacje dla prowadzonych w Polsce hodowli konika polskiego.

NAUKA W PRZYJAZNYM WYDANIU

– Eksperci Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Polskiej Akademii Nauk, Mazurskiego Parku Krajobrazowego, Lasów Państwowych, Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Krajowego Wsparcia Rolnictwa i innych Partnerów wydarzenia, dołożą wszelkich starań, żeby zaangażować najmłodszych gości wydarzenia. Cieszymy się, że 70-lecie hodowli rezerwatowej konika polskiego w Popielnie będzie też okazją do nauki o różnorodności biologicznej, florze i faunie naszego regionu, a także zaprezentowania się zaprzyjaźnionych ze stacją organizacji – podsumowuje dr Mamadou Bah.

W PIGUŁCE

KONIK POLSKI: WOLNOŚĆ W LESIE – 70-lecie hodowli rezerwatowej koników polskich w Popielnie

5–6 września 2025, Popielno 25

Organizatorzy: Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, Stacja Badawcza w Popielnie, Polska Akademia Nauk

Patroni honorowi: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Minister Klimatu i Środowiska, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Senat – Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Partnerzy wydarzenia: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa Oddział Terenowy w Olsztynie, Skłodowscy Sp. z o.o., Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, Mazurski Park Krajobrazowy, Nadleśnictwo Maskulińskie, Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” – oddział ZPM Mrągowo, Print.gg, Koło Gospodyń Wiejskich w Łupkach, Koło Gospodyń Wiejskich w Jeżach, Koło Gospodyń Wiejskich „Wojnowiaki” w Wojnowie, Koło Gospodyń Wiejskich „Ładnopolanki” w Ładnym Polu, Koło Gospodyń Wiejskich „Babeczki” w Osiniaku-Piotrowie

Patronat i opieka medialna: TVP3 Olsztyn, Radio Olsztyn

PROGRAM

5 września 2025 (piątek)

9:00–13:00 Polowa wierzchowa i zaprzęgowa próba użytkowości dla koników polskich

10:00–13:00 Regionalna biesiada śniadaniowa „Smaki Popielna”

10:00–17:00 Strefa Partnerów i pokazów popularnonaukowych

12:00–13:00 Wpis młodych ogierów i klaczy do księgi stadnej koni rasy konik polski

13:00–13:30 Powitanie gości i wystąpienia honorowe

13:30–15:00 Obiad w plenerze

6 września 2025 (sobota)

9:00–12:00 Czempionat źrebiąt rasy konik polski pod matkami

10:00–13:00 Regionalna biesiada śniadaniowa „Smaki Popielna”

10:00–15:00 Strefa Partnerów i pokazów popularnonaukowych

12:00–13:00 Wykłady (Stacja Badawcza Popielno, Nadleśnictwo Borki, Biebrzański Park Narodowy)

13:30–15:00 Obiad w plenerze